Tüm dünyada kullanılan binlerce kelimenin nereden geldiğini inceleyen bilime ‘etimoloji’ denir. Twitter’daki Etimoloji sayfası, kökenlerini hem günlük hayatımızda hâlâ kullandığımız ve unutulmaya yüz tutmuş mükemmel kelimelerle hem de hikayeleriyle insanlarla paylaşıyor.
Kökenleriyle ufkunuzu sonsuzluğa açacak bilgilere ulaşabileceğiniz yeni kelimelere hoş geldiniz! ?
Kaynak:Etimoloji Twitter sayfası
Etimoloji, diğer adıyla etimoloji, bir kelimenin kökenini, hangi dile ait olduğunu, ne zaman ortaya çıktığını, anlam ve ses bakımından geçirdiği dönüşümleri inceleyen bilim dalıdır.
Örneğin ‘etimology’ kelimesinin kökenine bakacak olursak, Türkçe’ye tam anlamıyla Fransızca anlamına gelen ‘étymologie’ kelimesinden çevrilmiş ve ilk kullanımı bilindiği kadarıyla 1910 yılında olmuştur. Kökeni, akıl, bilim ve kelime anlamına gelen λόγος (lógos) sonekinin orijinal, gerçek, doğru anlamına gelen έτυμον (étymon) köküne eklenmesinden türetilmiştir.
Günlük hayatımızda bazen kullandığımız bazen de unuttuğumuz kelimelerin ilginç kökenlerini Twitter’ın Etimoloji sayfasında paylaşan Erhan İdiz, kendini kelimelere ve edebiyata adamış bir yazar.
İdiz, ‘Kelimelerin Başladığı Yer’ adlı kitabında etimolojiye dair harika bilgilerini Twitter’da paylaşarak hepimizi aydınlatıyor.
sayfa buradantakip edebilirsin.
1. Bu haftaki içeriğimize yeni bir bilgi ile başlayalım. Kıyı kenarı demek yanlıştır, kıyı aslında kenar kelimesini içermektedir.
Sahile gitmek, kıyıda olmak, kıyıya inmek… Hepsi deniz kenarında olma halidir.
2. Sevmek sevmektir. Arapça “habba” yani “sevilen” kelimesinden gelen aşk, çok kullandığımız ama derinliğini kaçırdığımız bir kelime.
Sohbet dostluktur ahbap buradan gelir. Habip canım kök gibi. Muhabbet, insanın sevdiğiyle yaptığı sohbettir, başkalarıyla konuşmaktır.
3. Belirsiz anlamında kullandığımız muğlaklık aslında boşlukta asılı durmaktadır. Tek kökten gelen alaka; Bağlanmak, bağlanmak, ilgi duymak anlamlarına gelirken, muğlak ise bunun sağlanamayacağı anlamına gelir.
Bağlı olduğumuz şeyle ilişki kurarız, bağlayamadıklarımız askıda kalır.
4. Ağ (ağı), Türkçenin en eski sözcüklerinden biridir. Agu zehir demektir. Ağlamak da zehirdir.
“Taş bir kalpte biten şey, dili iç çeker.”
İnsanın kalbinde ne varsa diline yansır. Bu yüzden Yunus Emre, kalbi taş olanın dili de zehirlidir der.
5. “Uzatmak” kelimesi;
6. Sitâre Farsça yıldız demektir. İngilizce yıldız kelimesinin geldiği yer burasıdır. Bir zamanlar sitâre dilimizden çıkmış, yerini bir yıldız almış. Ancak sitâre bir şiirde yaşamaya devam eder:
“Seninle konuşurken Sitare
Aklıma yıldızlar düşüyor.” – Dilaver Cebeci
7. Od, Eski Türkçede ateştir. Her dilin farklı zenginlikleri vardır. Kıymetini bilirsen, içini, kalbini ısıtır.
Yine aynı kök gibi;
-
Ocak, ateşin yakıldığı yerdir.
-
Ateşte odun yanıyor.
-
Oda (otağ), ateşin yakıldığı yerdir.
-
Odak, merceğin alev aldığı yerdir.
8. Bağımlı; bir şeye dalmış olan kişi acı çeker. Arapça ibtila’ “denemek, denenmek” kelimesinden gelir.
Bela ve veba da bir o kadar radikaldir. Hepsinin ortak anlamı sorumluluk ve yüktür. Bağımlı olmak, yükü taşımaya istekli olmaktır.
9. Ölüm en anlamlı kelimelerden biridir. Arapça vefa kökünden gelir ve sözünde durmak, borcunu ödemek demektir.
İnsan doğduğunda emanet taşır, öldüğünde de sözünü yerine getirir, emaneti teslim eder. Ne mutlu temiz bir hikaye ile borçlarını ödeyenlere.
10. Yumuşacık deriz ki hamurun hamurla alakası yoktur. Yufka, Türkçedeki en eski kelimelerden biridir. Orhun Yazıtlarında yuvka şeklinde geçmektedir.
Yufka ince demektir. Yufka dediğimiz hamur çok ince açıldığı için adını buradan alıyor.
Yumuşak kalpli, duyarlı ve şefkatli olduğu için başkasının acısına dayanamayan demektir.
Zayıf insanlar yumuşak kalplidir.
En sevdiğin kelime neydi? Yorumlara git…
